Καταδολίευση δανειστών

Εάν κάποιος χρωστάει (οφειλέτης), μεταβιβάζει με πώληση, γονική παροχή ή δωρεά, περιουσιακό του στοιχείο θέλοντας να αποποιηθεί των οφειλών του για να μη εντοπιστεί περιουσία στο όνομα του ώστε ο δανειστής να μην μπορεί να προχωρήσει σε κατάσχεση. Ο δανειστής έχει το δικαίωμα να απαιτήσει τη διάρρηξη κάθε απαλλοτρίωσης (πώλησης, γονική παροχής, δωρεάς) με την οποία ο οφειλέτης μεταβίβασε περιουσιακό του στοιχείο, προς βλάβη του, εφόσον η υπολειπόμενη εμφανής περιουσία του δεν αρκεί για την ικανοποίησή του.

Μεταβίβαση περιουσιακού στοιχείου

Εκτός των ανωτέρω απαλλοτριώσεων, ως απαλλοτριωτική δικαιοπραξία θεωρείται και η εμπράγματη ασφάλεια της εγγραφής προσημείωσης υποθήκης σε ακίνητα του οφειλέτη, διότι με αυτή ανατρέπεται η σειρά κατάταξης των δανειστών από μελλοντικά επαπειλούμενο πλειστηριασμό των ακινήτων του οφειλέτη.

Τα ανωτέρω στοιχεία, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 216 ΚΠολΔ, πρέπει να αναφέρονται στην αγωγή για να είναι ορισμένο το δικόγραφο αυτής. Ακόμη, μεταξύ των στοιχείων, που πρέπει να περιέχει η αγωγή διαρρήξεως για να είναι ορισμένη, περιλαμβάνονται το ποσό της απαίτησης του ενάγοντος δανειστή και η αξία του περιουσιακού στοιχείου που απαλλοτριώθηκε κατά το χρόνο άσκησης της αγωγής, διότι η διάρρηξη δεν είναι αναγκαίως ολική, αλλά επέρχεται μόνον κατά το μέρος που ζημιώνεται ο δανειστής, αν δε το απαλλοτριωθέν έχει μεγαλύτερη αξία από την απαίτηση του δανειστή, η διάρρηξη είναι μερική και εκφράζεται σε ποσοστό αντίστοιχο με την αξία της απαιτήσεως του δανειστή προς την αξία του απαλλοτριωθέντος.. Όλα τα παραπάνω στοιχεία, επί πλέον δε και το χρηματικό ποσό για το οποίο έγινε η εγγραφή υποθήκης, πρέπει να περιέχει η αγωγή διαρρήξεως για να είναι ορισμένη και στην περίπτωση, που η απαλλοτριωτική δικαιοπραξία αφορά την παραχώρηση δικαιώματος υποθήκης, το αυτό δε, για την ταυτότητα του νομίμου λόγου, ισχύει και στην περίπτωση παραχωρήσεως της προβλεπόμενης από τα άρθρα 1264 και 1270 ΑΚ πολλαπλής υποθήκης, η οποία υφίσταται όταν για την ίδια απαίτηση έχουν εγγραφεί συγχρόνως υποθήκες ή προσημειώσεις υποθηκών σε περισσότερα ακίνητα. Στην περίπτωση αυτή ναι μεν καθεμία από τις περισσότερες υποθήκες ή προσημειώσεις είναι κατ' αρχήν ανεξάρτητη από τις λοιπές, πλην όμως όλες τις συνδέει το γεγονός, ότι ασφαλίζουν την ίδια απαίτηση. Έτσι, η ολική εξόφληση της ασφαλισμένης με αυτές απαίτησης επιφέρει αναγκαίως την απόσβεση όλων των υποθηκών και των προσημειώσεων, αποτέλεσμα το οποίο δεν επέρχεται, όταν γίνει, μερική μόνον εξόφληση. Ειδικότερα, επί πολλαπλής υποθήκης η αναφορά της αξίας όλων των επιβαρυμένων με αυτή ακινήτων είναι επιβεβλημένη και από το λόγο, ότι με βάση τις παραμέτρους 1) του ύψους της απαιτήσεως δανειστή, 2) της αξίας εκάστου από τα ενυπόθηκα ακίνητα, και 3) του ύψους της χρηματικής απαίτησης του τρίτου δανειστή, για την οποία εγγράφηκε η πολλαπλή υποθήκη, θα κριθεί, εάν θα πρέπει να διαρραγεί ενόλω ή εν μέρει ως απαλλοτριωτική δικαιοπραξία η εγγραφείσα προσημείωση υποθήκης σε ένα, σε δύο ή σε όλα τα ενυπόθηκα ακίνητα, λαμβανομένου μάλιστα περαιτέρω υπόψη ότι από την γενόμενη διάρρηξη θα ωφεληθεί μόνο ο ενάγων δανειστής, ως προς τον οποίο και μόνο παράγει ενέργεια αυτή, και όχι τυχόν άλλοι δανειστές του οφειλέτη, αυτό δε παρεκτός του ότι εκ της συγκρίσεως των οικονομικών μεγεθών τούτων θα κριθεί, αν η υπολειπόμενη περιουσία του οφειλέτη είναι επαρκής ή όχι για την ικανοποίηση της απαιτήσεως του ενάγοντος δανειστή, αφού ο εμπραγμάτως ασφαλισμένος τρίτος δανειστής μπορεί, κατ' αρχήν, να ικανοποιηθεί ενόλω εκ της αξίας ενός ή περισσοτέρων του ενός ή και όλων των ενυπόθηκων ακινήτων, εφόσον η αξία του ενός ή των δύο εξ αυτών δεν καλύπτει ενόλω την απαίτησή του. (ΑΠ 15/2012)

Αγωγή διάρρηξης της καταδολιευτικής απαλλοτρίωσης

Η αγωγή για διάρρηξη, ασκείται κατά των προσώπων που έχουν συναλλαχθεί καταδολιευτικά, δηλαδή είτε κατά του οφειλέτη είτε κατά του τρίτου στον οποίο περιήλθε το περιουσιακό στοιχείο που απαλλοτριώθηκε, δεδομένου ότι αυτός είναι υποχρεωμένος να αποκαταστήσει τα πράγματα στην κατάσταση που ήταν πριν από την απαλλοτρίωση, είτε και κατά των δύο.
Για την πληρότητα του δικογράφου της αγωγής διάρρηξης απαλλοτρίωσης πρέπει να περιέχονται :

• η ύπαρξη απαίτησης του δανειστή κατά του οφειλέτη, γεννημένη κατά το χρόνο της μεταβίβασης,

• η μεταβίβαση από τον οφειλέτη περιουσιακών του στοιχείων,

• η αφερεγγυότητα του οφειλέτη και κατά τον χρόνο άσκησης της αγωγής εξαιτίας της ανωτέρω μεταβίβασης,

• η πρόθεση του οφειλέτη κατά τον χρόνο της μεταβίβασης για βλάβη του δανειστή,

• η γνώση του αποκτώντος ότι ο μεταβιβάζων ενεργεί προς βλάβη του δανειστή,

• το ποσό της απαίτησης κατά τον χρόνο της άσκησης της αγωγής, και

• η αξία των απαλλοτριωθέντων κατά την άσκηση της αγωγής

Η αγωγή διάρρηξης απαλλοτρίωσης ακινήτων πρέπει να εγγραφεί, εντός 30 ημερών από τη κατάθεσή της, στα βιβλία διεκδικήσεων του υποθηκοφυλακείου της περιφέρειας όπου βρίσκεται το ακίνητο, άλλως απορρίπτεται αυτεπαγγέλτως ως απαράδεκτη (παρ.1 άρ.220 ΚΠολΔ)

Γνώση του τρίτου

Η απαλλοτρίωση υπόκειται σε διάρρηξη, αν αυτός υπέρ του οποίου έγινε (τρίτος) γνώριζε ότι ο οφειλέτης απαλλοτριώνει προς βλάβη των δανειστών του. Τεκμαίρεται ότι ο τρίτος το γνωρίζει, αν κατά την απαλλοτρίωση είναι σύζυγος του οφειλέτη ή συγγενής του σε ευθεία γραμμή ή συγγενής του σε πλάγια γραμμή εξ αίματος έως και τον τρίτο βαθμό ή από αγχιστεία έως το δεύτερο.

Το τεκμήριο δεν ισχύει, αν πέρασε ένα έτος από την απαλλοτρίωση έως την έγερση της αγωγής (Άρθ. 941 Α.Κ). Σε περίπτωση απαλλοτρίωσης από χαριστική αιτία (δωρεά εν ζωή, ή γονική παροχή) δεν απαιτείται η κατά το προηγούμενο άρθρο γνώση του (Άρθ. 942 Α.Κ).

Παραγραφή αγωγής διάρρηξης απαλλοτρίωσης

Η αγωγή διάρρηξης απαλλοτρίωσης παραγράφεται πέντε έτη από την απαλλοτρίωση (άρ.946 ΑΚ).

Ποινική ευθύνη

Η καταδολιευτική απαλλοτρίωση αποτελεί ποινικό αδίκημα. Το αδίκημα της καταδολιευτικής απαλλοτρίωσης διώκεται ύστερα από έγκληση (άρ.397 ΠΚ).