Αποκλήρωση από την κληρονομία

Από τις διατάξεις των άρθρων 1825, 1839, 1840, 1843 ΑΚ συμπεραίνεται ότι ο διαθέτης, με διάταξη τελευταίας βουλήσεως (διαθήκη) μπορεί να στερήσει (αποκληρώσει) το μεριδούχο από τη νόμιμη μοίρα για ορισμένους λόγους οι οποίοι περιοριστικώς αναφέρονται στο νόμο (αποκλήρωση υπό στενή έννοια).

Οι λόγοι για να αποκληρώσει κάποιος το παιδί του είναι:

1. επιβουλεύθηκε τη ζωή του διαθέτη, του συζύγου ή άλλου κατιόντος του διαθέτη,
2. προκάλεσε με πρόθεση σωματικές κακώσεις στο διαθέτη ή στο σύζυγό του, από τον οποίο κατάγεται ο κατιών,
3. έγινε ένοχος κακουργήματος ή σοβαρού πλημμελήματος με πρόθεση, κατά του διαθέτη ή του συζύγου του,
4. αθέτησε κακόβουλα την υποχρέωση που είχε από το νόμο να διατρέφει το διαθέτη,
5. ζει βίο άτιμο ή ανήθικο, παρά τη θέληση του διαθέτη. Η αποκλήρωση για το λόγο αυτό είναι άκυρη, αν ο κατιών κατά το θάνατο του διαθέτη είχε οριστικά εγκαταλείψει τον άτιμο ή ανήθικο βίο.

"Ειδικότερα ο διαθέτης μπορεί να αποκληρώσει το παιδί του για τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται (με αριθμό 3) και η περίπτωση που το παιδί του έγινε ένοχος κακουργήματος ή σοβαρού (βαρέος κατά το μεταγλωτισμένο αρχικό κείμενο του ΑΚ) πλημμελήματος με πρόθεση, κατά τον διαθέτη ή του συζύγου του. Δεν απαιτείται μεν και καταδίκη από το ποινικό δικαστήριο, αλλά το δικαστήριο που εξετάζει το λόγο της αποκλήρωσης, τον οποίο οφείλει να αποδείξει εκείνος που την επικαλείται, πρέπει να εξετάσει παρεμπιπτόντως την ύπαρξη των στοιχείων κακουργήματος ή πλημμελήματος. Με βάση την κρατούσα εκάστοτε ηθική και κοινωνική αντίληψη κρίνεται πότε το πλημμέλημα είναι "σοβαρό", το ζήτημα δε αν τα επικαλούμενα και δεκτά γενόμενα γεγονότα φέρουν ή μη χαρακτήρα "σοβαρού" πλημμελήματος, στην έννοια του οποίου εντάσσεται και η σκαιά ύβρη κατά του διαθέτη ή του συζύγου του, είναι νομικό (ΑΠ 1406/2012, ΑΠ 146/2009)".

Αποκλήρωση γονέα

Ο διαθέτης μπορεί να αποκληρώσει το γονέα του αν συντρέχει ένας από τους λόγους αποκλήρωσης που αναφέρονται στο προηγούμενο άρθρο αριθ. 1, 3 και 4.

Αποκλήρωση συζύγου

Ο διαθέτης μπορεί να αποκληρώσει το σύζυγό του αν, κατά το χρόνο του θανάτου, είχε δικαίωμα να ασκήσει αγωγή διαζυγίου για βάσιμο λόγο αναγόμενο σε υπαιτιότητα του συζύγου του.

Άκυρη αποκλήρωση

Εάν η αποκλήρωση έγινε χωρίς νόμιμο λόγο, ή ο λόγος αποκλήρωσης που αναφέρεται στη διαθήκη είναι ανακριβής, ή έχει δοθεί συγνώμη για το συγκεκριμένο λόγο, η αποκλήρωση είναι άκυρη. Ο αποκληρωθείς μπορεί να ασκήσει αγωγή για την αναγνώριση της ακυρότητας της διάταξης περί αποκλήρωσης.